YO LA

Daniel Boukman

Rubrique

     FONDAS KREYOL est un site-web (journal en ligne) qui ne vit pas de la publicité capitaliste comme la totalité de ses confrères antillais ni de subventions publiques, mais uniquement de l'aide émanant de ses rédacteurs (trices) et surtout amis (es). Celles et ceux qui souhaiteraient nous aider peuvent prendre contact avec nous à l'adresse-mail ci-après : montraykreyol@gmail.com

   La seule "ligne" qui est la nôtre est celle de la libre expression de nos collaborateurs et collaboratrices, sachant que nous publions toutes les opinions (de la droite assimilationniste à l'extrême-gauche "indépendantiste") et cela depuis le prédécesseur de FONDAS KREYOL à savoir MONTRAY KREYOL lequel a duré 15 ans et redémarrera un jour ou l'autre. FONDAS KREYOL, lui, a 4 ans d'existence.

    Tout cela pour dire à nos lecteurs et lectrices que les articles publiés sur notre site n'engagent que leurs rédacteurs et rédactrices, pas le site-web en tant que tel...

Yo ka di Matinik sé an péyi fransé. Mwen, man sav sé an kout grenn-dé ki fè jòdijou moun Matinik ni an kat idandité fransé.

Péyi-nou an mantjé vini anglé : dépi 1794 rivé 1802, Matinik té anba jouk Langlitè é sé poutji, adan lang natif-natal nou an, ni dives mo anglé ki tounen kréyol kontel chaspann (from saucepan), kribich (from crayfish), sinobol (from snowbal), pòpot (from puppet), bidjoul (from beautiful), yonn (from one), ded (from dead), mèyè (from may be), pouchin (from pussy), tou (from too), tré (from tray)....

Adan bway lang kréyol Matinik, asiré pa pétet ni anlo mo fransé padavwè sé Fransé ki, lanné 1635,  mété lanmen anlè péyi-a... Ni dives mo sé zanset afritjen nou an pòté éti yo tounen kréyol kontel moun, zonbi, soubawou, soukougnan, lota, java, maklouklou, kalalou, toloman, ladja, bonda, agoulou, bankoulélé, tjouboum ! tjip ! soubawou, moudong...

Ni dé-o-twa mo lang tamoul la nonm ek fanm Lisid Lend menmen épi yo : kolbou, chèlou, masalé, mandja, vadé, pawoka, pousari, matalon...

Lang kréyol la sé akwèdi an bel migan ; adan bel migan-tala, ni eksétéra zépis, zépis norman, brèton, fransé... zépis afritjen, anglé, tamoul, pangnol (matadò, espéré, kòkòdò, katjopin, flòkò)

Mé ni an zagré ki la menm si anlo moun pa sav i la...Annou kouté pou tann épi, lè nou tann, sé chonjé fodré nou sonjé non dives koté kon Makouba, Jénipa, Akajou, Karbé, Ajoupa-Bouyon ; non kontel mabi, gayak, akoma, balata, zikak, mouben, karapat, woukou, kasav, jijib, zannanna, kachibou, mòlòkoy, kawann, pripri, sisi, kayali, pipirit, kouliwou, watalabi, lanbi, boutou, kwi. kalen... yo tout la, sé tras pep kalinago atè Matinik.

Non piébwa, non bet a plim, non bet a pwel, non bet an dlo... tout sé non-tala sé sé Kalinago-a (lakolonizasion kriyé yo Karayib) ki kité yo ba nou avan sé kolon fransé a masakré yo, lanné 1658.

Lè mò pa  mò ba moun  ki pa ka viv kon moun mò. Matinik, léritaj kalinago sé pa an lafimen van chayé. Ansipozision ou sa gadé bien gadé, ou sa kouté bien kouté, ou andwa tann, ou andwa wè yo la men si yo pa la : YO LA palakoz sé yo ki fondasé joupa-a nou ka kriyé jòdi MATNIK

Commentaires

TOUTES LES LANGUES...

Albè

27/09/2022 - 20:28

Je ne comprends pas cette argumentation. Toutes les langues sont composites c'est-à-dire formées de mots étrangers. Le français comporte des mots latins, arabes, espagnols, anglais etc...Il n'y a pas de langue "pure" c'est-à-dire dont le lexique serait 100% autochtone ou national.

Connexion utilisateur

Dans la même rubrique

Commentaires récents

  • Et si un écrivain français, réfugié en Russie, écrivait que l'Alsace appartient à l'Allemagne ?

    "Sé Lalzas é la Lorenn" (bèlè post-1918)...

    Frédéric C.

    02/12/2025 - 15:41

    A part ces deux villes, il y a aussi "Illkirch-Graffenstaden", ce qui ne signifie pas "La quiche Lire la suite

  • Elie Domota : "La gestion de l'eau en Guadeloupe est de la Mafia organisée !"

    POI, votre 1er commentaire était...

    Frédéric C.

    02/12/2025 - 15:29

    ...intéressant, il invitait à la réflexion. Mais votre 2è : no comment !... Lire la suite

  • Elie Domota : "La gestion de l'eau en Guadeloupe est de la Mafia organisée !"

    Qq réponses rapides à propos d'interpellations approximatives.

    poi

    02/12/2025 - 14:17

    POI, JE VOIS CE QUE VOUS VOULEZ DIRE: 1) Je n'ai jamais écrit que les pays semblables à la Gpe ét Lire la suite

  • Elie Domota : "La gestion de l'eau en Guadeloupe est de la Mafia organisée !"

    Sans Objet

    Daniel

    02/12/2025 - 06:32

    Poukyi man enmen palé di lapè lendépandans ?
    Lire la suite

  • Elie Domota : "La gestion de l'eau en Guadeloupe est de la Mafia organisée !"

    Danniyèl byenbonjou!...

    Frédéric C.

    30/11/2025 - 21:34

    ..."Sa" ki ka "di-w" ni dé (2) moun ki pè lendépandans, dapré mwen ou mal tann, òben "Sa" ka mant Lire la suite