Sé anni kréyol sé Neg-la té ka palé

Rubrique

    Toupatou Matinik nou ka gloriyé (célébrer) goumen gangan-nou (ancêtre) mennen pannan pasé twa siek pou rivé pété chenn-yo ek sòti anba lopsion ladjoukann (esclavage). 

     Nou ka fè swaré bèlè, konférans asou listwè, pies téyat, espozision penti kisasayésa..., bagay ki bel ek ki fò toubannman. Men, nou pres toujou ka bliyé apiyé asou an bagay : sé té anni kréyol éti sé djouk-la (esclave) té ka palé. Bétjé ek moun koulè lib té ka palé dé lang, fwansé ek kréyol, men Neg, laplipa Neg, sé yon sel lang yo té konnet. Sa yo kriyé "zépon natirel"-yo. Fout pawol-tala bel ! I ka montré nou antouléka ki abo Bétjé ek Milat té ka tiré méprizasion ba kréyol an tan ladjoukann té ka woulé, sé Neg-la, okontrè, té jaja lang-yo. Sé adan'y yo té ka rakonté kont, chanté bèlè, vréyé titim-bwa-chech alé ek soutou, palé tou lé jou, bokanté pawol tou lé jou.

    Sé anni (seulement) apré labolision ladjoukann ki yo mété adan tet Neg ki kréyol sé pa an lang, ki i sé an patwa, an bagay ki sal el vilgè. Aliénasion-tala woulé di 1848 a 1970 apochan (à peu près) lè an bann matjè (écrivain) désidé sèvi épi kréyol pou poem, pies téyat, roman kisasayésa...Lè yonndé langannis (linguiste) kontel Jean Bernabé koumansé djoubaké (s'employer à) pou ba lang-la an lékriti, an gramè ek an diksionnè. Sé kréyolis-tala bat tou (aussi) pou fè kréyol rantré adan lékol ek linivèsité épi soutou mennen Léta fwansé a kréyé konkou pou sa rikrité pwofésè kréyol (CAPES, Agrégation).

   Apré sa, kréyol anni rantré toupatou : adan légliz, laradio ek latélé, asou panno piblisitè kisasayésa...Kréyol matjé nou lé di ! Davwè (parce que) sa ki pòtalan (important) sé ki lang-nou vini an lang nou ka matjé pa selman pou fè liv men adan lavi tou lé jou nou. An lang ki tout Matinitjé konnet li ek matjé ! 

   Si zot wè nou rivé fè sa, sé pli bel gloriyé nou pé rann zanset-nou ki goumen kont ladjoukann. 

Connexion utilisateur

Commentaires récents

  • APPEL DU PARQUET CONTRE LE JUGEMENT DES STATUES: LE “SUPREMACISME” JUDICIAIRE A ENCORE FRAPPE

    C'EST CA !

    Albè

    04/12/2025 - 08:57

    T'es plus intelligent que l'avocat Raphaël Constant, rédacteur de l'article, qui a plus de 40 ans Lire la suite

  • APPEL DU PARQUET CONTRE LE JUGEMENT DES STATUES: LE “SUPREMACISME” JUDICIAIRE A ENCORE FRAPPE

    Suprémacisme à toutes les sauces

    poi

    03/12/2025 - 16:25

    Le suprémacisme est une théorie RACIALE et RACISTE consistant à considérer EXPLICITEMENT qu' une Lire la suite

  • APPEL DU PARQUET CONTRE LE JUGEMENT DES STATUES: LE “SUPREMACISME” JUDICIAIRE A ENCORE FRAPPE

    CODE PENAL FRANCAIS

    Albè

    03/12/2025 - 12:53

    Le premier "suprémacisme" ne consiste--t-il pas à utiliser les outils juridiques du colonisateur Lire la suite

  • Et si un écrivain français, réfugié en Russie, écrivait que l'Alsace appartient à l'Allemagne ?

    ????

    Albè

    03/12/2025 - 09:29

    Quel rapport avec le fond de l'article ?

    Lire la suite
  • Sainte-Lucie : le Béké Allen Chastenet échoue à redevenir Premier ministre

    PETITE FAUTE DE FRAPPE

    Albè

    03/12/2025 - 09:24

    C'est "Chastanet" et non "Chastenet"...

    Lire la suite