Sé 3 lavi Boutéflika a (1937-2021)

Georges-Henri LEOTIN

I. « Abdel Kader el Mali » (1937 / 1962)

  Abdélaziz Boutéflika, sé pa selman viékò enpiok la nou wè sé dènié tan an, ki té lé fè an dènié won manej Prézidan l’Aljéri, aprézavwa i rété oliwon 20 tan ka  mennen péyi a, apré voumlélé a ki  té fet alantou 1990/2000 épi sé mouvman Islamis la.

Ladjè lendépandans l’Aljéri koumansé an 1954 (Primié Novanm), pou fini an 1962 épi Lendépandans, laviktwa F.L.N. la. Yo ka palé’w di F.L.N. (Front de Libération nationale), men té ni 3 Fwon, si nou pé di sa konsa, 3  gran koté éti sé Félaga a té ka goumen : lafrontiè épi Marok, Aljé épi lézalantou’y, lafrontiè épi la Tinizi. (Sé Fransé a té rivé dékalé sé Félaga Aljé a, an 1957, men pou an tan. Lè an popilasion di’w  i pa lé’w, ou pé tjwé anlo konbatan a an moman, ou pé ké jenmen genyen konba- a,  anfinaldikont : sé an lison ki adan bel pies siléma a yo kriyé La Bataille d’Alger ).

Abdélaziz Boutéflika antré an FLN gran bonnè, lè i té ni apenn 20 lannè. Asé vit, i rivé trapé grad Koumandan, nan Larmé lafrontiè Marok la, bò dé nonm kon Kolonel Boumédienn, Bousouf, Kayit Amed, tousakonsa... Yo té ka kriyé yo « Klan Oujda », dapré non an vil kolé épi lafrontiè Marok la. Limenm Boutéflika, yo té ba’y an ti-non Abdelkader el Mali, padavrè travay li sé té fè mannev pou larmé ALN trapé zam dépi lafrontiè épi Mali (ki té za kasé kod épi La Frans).

II. Botzè-a

  Lè ou wè Boumédienn pran kouwonn lan an lanmen Ben Bella, an 1965, Boutéflika, ki té bon zig li dépi antan yo té ka goumen ansanm Oujda, monté an grad anpil-anpil.

Boutéflika sé té an nonm kout (an met 65), men i té ganmé, prélè, botzè, épi bel kanman, bel manniè, bel fransé. Si ou sé chaché an mo pou di an moun filozof (= ganmé), ou sé pé di : Boutéflika !

Apré lendépandans, épi Ben Bella, épi Boumédienn, l’Aljéri té vini an koté étila tout mouvman libérasion oliwon latè té ni mandatè yo. Fok di an tan tala, té rété anpil péyi anba lopsion dot péyi l’Éwop, espésialman Pòtigal ann’Afrik (Ginen Bisao, lé Zil Kapvè, Angola, Mozanbik). Aljé, sé té la ou sé pé jwenn tou manmay Gwadloup, Matnik, Méritjen Black Panthers, « Neg Blan » Kébec (FLQ, Front de Libération du Québec), tousakonsa…

Sé dirijan Révolision l’Aljéri a (Ben Bella, Boumédienn) risivrè dé « gwo mòdan » kon Che Guevara, Kadafi, Castro, Manndéla (1962)…Nou pé di sé té an tan éti goumen sé Aljérien an té an limiè pou tout pep anba jouk, an model  (menm si chak péyi toujou diféran : yo ka di’w : imité ka détenn ; ti poul suiv ti kanna mò néyé ).

III. Maladi gaté vayan…

  Tjek tan apré lanmò Boumédienn, l’  Aljéri travèsé an mové pas. An tan ladjè sivil éti mouvman islamis la té lé mété lanmen anlè péyi a. Sa diré oliwon 10 lanné. Sé Islamis la té lé fini épi lidé révolision sosialis-tiermondis la, ki té an lespri bon enpé mètafè, antan Ben Bella, Boumédienn, Boutéflika…

  Boutéflika déviré an 1999 kon Prézidan, pou viré mété péyi a doubout, an prensip. Men kisa nou pé di ? Délè an gran nonm ka rété djok épi okonba …Ou pé pa ripwoché an moun vini vié (sa pou rivé). Ou pé pa ripwoché an moun tonbé malad (sa pé rivé tout moun)…

Men nou simié Boutéflika antan i té jennjan, pasé viékò malad la ki té ka fè kòlonng  kon Prézidan, aloski anlo moun té boufi épi’y (espésialman lajénes ki pa té konnet sa i té fè Oudja, o Mali, travay i té fè akoté Franz Fanon, toussakonsa…)

Kon nou té bien enmen l’Aljéri ki té an sèbi ba pep ki té ka chaché sòti anba jouk, l’Aljéri ki té kon an zétwel ka kléré l’Oriyan, gwokato pou wè jou-a wouvè…toupatou…

 

Georges-Henri  LÉOTIN

 

Foto: Boutéflika (tout adwet), Ben Bella, Che Guévara, Boumédienn.

Media / Document
Image

Connexion utilisateur

Dans la même rubrique

Commentaires récents

  • Conférence de Martinique-Ecologie sur l'oeuvre de Frantz Fanon

    TROP DE DEBATS OISEUX...

    Albè

    26/04/2024 - 17:23

    ...dans ce moignon de pays ! Lire la suite

  • Conférence de Martinique-Ecologie sur l'oeuvre de Frantz Fanon

    Vivement que l'OPUSCULE évoqué...

    Frédéric C.

    26/04/2024 - 17:19

    ... paraisse. Y trouvera-t-on une synthèse des débats ? Lire la suite

  • L'Anglais qui proclame "Stop aux bateaux de migrants !"

    NON, ELLE NE LE DOIT PAS !

    Albè

    26/04/2024 - 10:43

    Elle aurait dû avoir expulsé la famille Sunak au Rwanda. Non, plus loin encore : en Namibie. Lire la suite

  • L'Anglais qui proclame "Stop aux bateaux de migrants !"

    De mieux en mieux !

    MAMDIARRA DIAWARA

    26/04/2024 - 09:09

    "L'Angleterre n'est pas et n'a jamais été l'ile de Rishi Sunak".Donc l'Angleterre ne doit pas acc Lire la suite

  • L'Anglais qui proclame "Stop aux bateaux de migrants !"

    "TON ILE" ?

    Albè

    26/04/2024 - 08:11

    L'Angleterre n'est pas et n'a jamais été l'ile de Rishi Sunak ! Lire la suite